Is doelen stellen écht de sleutel tot succes? Ontdek wat écht werkt! #145

Doelen stellen is al jaren dé methode in de (sport)psychologie om prestaties te verbeteren. Maar werkt het echt zo goed als we denken? Recente wetenschappelijke onderzoeken geven een genuanceerder beeld. Wat blijkt? Niet alle doelen werken even goed en soms kan een verkeerde aanpak zelfs averechts werken!

Door: NL sportpsycholoog Ad Vos

Wat zegt de wetenschap?

Een recente studie van Williamson et al. (2024) analyseerde tientallen onderzoeken over het effect van doelen stellen op sportprestaties. Hieruit bleek dat:

• Doelen een gemiddeld positief effect hebben op prestaties
• Procesdoelen (gericht op techniek en uitvoering) het meest effectief zijn
• Feedback over doelbereiking essentieel is voor succes
• Lange termijn doelen minder effect hebben dan korte termijn doelen

Wat opvallend was? Niet alle doeltypes werken even goed. Uitkomstgerichte doelen (zoals ‘winnen van de tegenstander’) kunnen prestatiedruk verhogen en zelfs leiden tot meer stress en angst. Daarentegen helpen procesdoelen, zoals ‘focus op je ademhaling tijdens een sprint’, juist om zelfvertrouwen en motivatie te versterken.

***  Word een geregistreerd mental coach!  ***

Werk jij in zorg, onderwijs, sport, HR of coaching en zie je hoe stress, prestatiedruk en vermoeidheid mensen beïnvloeden? Wil je een wetenschappelijk onderbouwde en direct toepasbare methode leren om mentale veerkracht te vergroten?

Ontdek  de driedaagse opleiding die jou én anderen mentaal sterker maakt!

BEKIJK VIDEO [HIER] VAN OUD-DEELNEMERS

Complete toolbox MENTALE VAARDIGHEDEN volgens Drie Batterijen® methode

Driedaagse opleiding: za 03 mei, 10 mei en 24 mei 2025

Klik HIER voor meer info over de opleiding & licentie!

Open doelen vs. specifieke doelen stellen – wat werkt beter?

Een verrassende bevinding was dat open doelen (‘Kijk hoe goed je het kan doen’) even effectief kunnen zijn als specifieke doelen. Hoewel open doelen niet altijd prestatiegericht zijn, helpen ze wel om meer zelfvertrouwen op te bouwen en een gevoel van uitdaging te ervaren. Vooral in training en jeugdsport kunnen ze waardevol zijn.

Toch moet je voorzichtig zijn: sommige onderzoeken tonen aan dat open doelen minder effectief zijn dan specifieke doelen voor pure prestatieverbetering. Het hangt dus sterk af van de context en het individu!

SMART-doelen onder vuur?

Het bekende SMART-principe (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden) wordt vaak gebruikt in sport en coaching. Maar recent onderzoek (Swann et al., 2023) laat zien dat SMART-doelen geen wetenschappelijke basis hebben en het effect ervan onbewezen is. Tijd voor een nieuwe kijk op doelen stellen?

Oplaadtip van NL sportpsycholoog

Wil jij de juiste doelen stellen en jouw sportprestaties of die van je team verbeteren? De ervaren sportpsychologen van NL sportpsycholoog helpen jou graag bij het kiezen van de juiste strategie:

• Kies voor procesdoelen – focus op wat je kunt beheersen
• Vermijd prestatiedoelen die angst verhogen
• Werk met korte termijn doelen voor sneller resultaat
• Zorg altijd voor feedback – dit verhoogt motivatie en prestatie

Neem contact op met een sportpsycholoog bij jou in de buurt en ontdek hoe jij mentaal sterker wordt!. Boost your batteries! Of ga direct zelf aan de slag met twee andere aanraders:

• BOEK: Bestel het boek Mindboxing– Het gevecht tussen je oren, geschreven door NL sportpsycholoog Jan Sleijfer. En ga zelfstandig aan de slag met de Drie Batterijen® methode.
• PODCAST: Beluister de inspirerende podcasts van NLsportpsycholoog. Ook te beluisteren via de bekende platforms als Spotify, Apple Podcast en Youtube.

Literatuur

Bakker, F.C, Oudejans, R.D. Motivatie en sport. In: Sportpsychologie. Nieuwegein. Arko Sports Media, 2019, pp.31–91

Jackman, P.C., Swann, C. & Crust.L. (2016). Exploring athletes perceptions of the relationship between mental toughness and dispositional flow in sport. Psychology of Sport and Exercise, 27, 56–65.

Jeong, Y. H., Healy, L. C., & McEwan, D. (2023). The application of goal setting theory to goal setting interventions in sport: A systematic review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 16, 474-499.

Kyllo, L. B., & Landers, D. M. (1995). Goal setting in sport and exercise: A research synthesis to resolve the controversy. Journal of Sport and Exercise Psychology, 17(2), 117–137.

Lochbaum, M., Stoner, E., Hefner, T., Cooper, S., Lane, A. M., & Terry, P. C. (2022). Sport psychology and performance meta-analyses: A systematic review. PLoS ONE. 1792), 1-22.

Locke, E.A., Latham, G.P. (2019). The development of goalsetting theory: A Half Century Retrospective. Motivation Science, 5(2), 93-105.

Mulvenna, M., Adie, J. W., Sage, L. D., Wilson, N. E., & Howat, D. (2020). Approach-achievement goals and motivational context on psychophysiological functioning and performance among novice basketball players. Psychology of Sport and Exercise, 51, 101714.

Swann, C., Jackman, P.C., Lawrence, A., Hawkins, R.M., Goddard, S.G.,  Williamson, O., Schweickle, M.J. Vella, S.A., Rosenbaum, S. & Ekkekakis, P. (2023) The (over)use of SMART goals for physical activity promotion: A narrative review and critique, Health Psychology Review, 17:2, 211-226,

Schweickle, M., Groves, S., Vella, S. A., & Swann, C. (2017). The effects of open vs. Specific goals on flow and clutch states in a cognitive task. Psychology of Sport and Exercise, 33, 45–54.

Williamson, O., Swann, C., Bennett, K.J.M., Bird, M.D., Goddard, S.G.,

Schweickle, M.J., Jackman, P.C.  (2024) The performance and psychological effects of goal setting in sport: A systematic review and meta-analysis, International Review of Sport and Exercise Psychology, 17(2), 1050-1078.

Williamson, O., Swann, C., Jackman, P.C., Bennett, J.M. & Bird M.D. (2025). It’s not handcuffing the athlete to success or failure: Sport psychology practitioners use of nonspecific goals in applied contexts. Journal of Applied Sport Psychology, DOI: 10.1080/10413200.2025.2457986

Zimmerman BJ. Attaining self-regulation: a social cognitive perspective. In: M Boekaerts, PR Pintrich, M Zeidner (eds) Handbook of self-regulation. San Diego, CA: Academic Press, 2000, pp.13–39